Katalog / Catalogue (polish)
Koncepcja / Concept: Agnieszka Rayzacher
Autorki i autorzy tekstów / Authors: Marika Kuźmicz, Natalia LL, Krzysztof Pijarski, Agnieszka Rayzacher, Karol Radziszewski, Kazimiera Szczuka
Redakcja / Editor: Dorota Jarecka, Agnieszka Rayzacher
Korekta / Proofreading: Małgorzata Mysłowska, Guy Sigsworth
Przekład / Translation: Dominika Sigsworth
Przekład tekstu Krzysztofa Pijarskiego: autor / Krzysztof Pijarski’s text translated by the author
Projekt i skład/ Design: Błażej Pindor
Asystentki / Asistants: Zuzanna Derlacz, Marta Królak
Druk i oprawa / Print and Winding: Drukarnia Argraf, Warszawa
Wydawca / Publisher Fundacja Lokal Sztuki / lokal_30
Podziękowania / Special thanks to Natalia LL
Warszawa 2013.
ISBN 978-83-928404-8-0
Pod koniec września 2013 roku w galerii lokal_30 w Warszawie została otwarta wystawa Doing Gender. Wraz z pomysłem na wystawę zrodziła się koncepcja książki pod redakcją Agnieszki Rayzacher i Doroty Jareckiej. Książka ta jest zbiorem interpretacji twórczości Natalii LL w świetle jej dorobku z lat 60. Artystka wywarła wpływ na dokonującą się wówczas zmianę języka sztuki. Posługując się fotografią jako medium obiektywnego zapisu rzeczywistości, rejestrowała najbardziej osobiste doświadczenie, jakim jest zbliżenie dwojga partnerów. Autorki i autor esejów zamieszczonych w książce: Kazimiera Szczuka, Marika Kuźmicz i Krzysztof Pijarski, przyglądają się rożnym aspektom przemiany, jaka zachodziła w jej twórczości na przełomie lat 60. i 70. Analizują znaczenie tego procesu, po pierwsze — dla samej artystki, po drugie — dla sztuki tamtego czasu, po trzecie — dla kultury współczesnej.
Doing Gender jest efektem spotkania i współpracy z Natalią LL. Możliwość wglądu w jej negatywy z lat 60. pozwoliła na wspólne stworzenie wystawy ukazującej nieprezentowane dotychczas prace artystki. Należą do nich fotografie z cyklu Topologia ciała (1967). Zdjęcia te, stanowiące próbę obiektywnego zapisu obrazu ciała ludzkiego, były przełomowe dla twórczości Natalii LL. Artystka włącza w obszar sztuki analitycznej wątki egzystencjalne, erotyczne, a w szerszej perspektywie również społeczne. Owe zapisy fotograficzne oraz filmowe stanowiły jedne z oryginalniejszych na gruncie polskiego konceptualizmu. Pisze o tym Marika Kuźmicz w tekście Ktoś inny to ja, pytając także o to, co w realizowanej przez artystkę koncepcji „rejestracji permanentnej” jest spontaniczne a co zainscenizowane i czy fotografię od mistyfikacji na dobre oddzielić się daje. Prace z cyklu Fotografia intymna były pokazywane po raz pierwszy w 1971 roku w galerii PERMAFO we Wrocławiu w boksie noszącym tytuł Fotografia intymna. Tekst Krzysztofa Pijarskiego Robić to jak należy: poetyka upubliczniania Natalii LL ukazuje nowatorstwo tamtego przestrzennego układu oraz znaczenie wprowadzenia do tej ciasnej przestrzeni widza. Zdjęcia z cyklu Rejestracje intymne były manifestem nowej kobiecej seksualności — aktywnej, a nie pasywnej, jawnej, a nie ukrytej, radosnej, a nie „obowiązkowej”. Natalia LL sama tę kobiecość kreowała, wprowadzając w granice tworzonego przez siebie obrazu swoje własne ciało. Tę rewolucję w sferze kobiecego podmiotu, która odbywa się na początku lat 70., także, choć nie tylko w polu twórczości Natalii LL analizuje w tekście Rewolucyjny rok 1974 Kazimiera Szczuka. W sferze erotyki kobieta była kojarzona dotąd z uprzedmiotowieniem.
Działania Natalii LL można interpretować jako ekshibicjonistyczne akty odwagi, które naruszają schematy obyczajowe w społeczeństwie polskim przełomu lat 60. i 70. Kobieta świadoma swojej seksualności oraz wynikającej stąd siły naruszyła konwencje układów społecznych opartych na jej podporządkowaniu i stawała się podmiotem. Śmiałość i bezkompromisowość Natalii LL w przedstawianiu seksualności wytyczyły drogę polskim artystkom podejmującym te zagadnienia w latach 90.
Wystawie Doing Gender towarzyszył pokaz filmu Karola Radziszewskiego America Is Not Ready for This, będącego rezultatem poszukiwania przez niego śladów obecności Natalii LL w Nowym Jorku, gdzie podczas swojego pobytu w ramach stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w 1977 roku miała okazję poznać najważniejsze postaci ówczesnej sceny artystycznej. Radziszewski przeprowadził szereg wywiadów z artystami i krytykami, którzy zapamiętali ją z tamtej podroży. Jego film to nie tylko wspomnienia o Natalii LL, ale też wyłaniający się w trakcie wywiadów obraz sztuki lat 70. Śladem tej współpracy jest w naszej książce rozmowa przeprowadzona przez Karola Radziszewskiego z Natalią LL, będąca fragmentem jego nagrań.
Mamy nadzieję, że książka ta uzupełni pewną lukę w badaniach i interpretacjach twórczości Natalii LL. Luka była spowodowana niepełnym obrazem jej twórczości z lat 60., wynikającym z decyzji artystki, która przez wiele lat nie ujawniała swoich prac z cyklu Topologia ciała. Nasza publikacja nie wyczerpuje tematu, ale go sygnalizuje, rzuca nowe światło zarówno na prace z lat 60., jak i te późniejsze, których nie sposób interpretować, pomijając pierwsze Rejestracje.
english__________
Doing Gender, an exhibition of the work of Natalia LL, opened in gallery lokal_30 in Warsaw at the end of September 2013 curated by Agnieszka Rayzacher. At the same time she decided to commission a book, edited with Dorota Jarecka, of essays by various writers seeking to elucidate Natalia LL’s work from the 1960s. During this decade Natalia LL was actively engaged in transforming the very language of art, using the cool objectivity of photography to document the most personal, intimate experiences of two partners. Among the writers, Kazimiera Szczuka, Marika Kuźmicz and Krzysztof Pijarski specifically examine the evolution Natalia LL’s art underwent during the 1960s and 70s and assess its importance; for the artist herself, for the art of the time, and ultimately, for contemporary art.
Doing Gender was the direct result of the meeting and collaborating with Natalia LL. The rediscovery of some negatives from the 1960s enabled us to include many previously unseen photographs in the exhibition. Some of them constitute her Body Topology series, from 1967. These images, which set out to create an objective record of the body, were groundbreaking in Natalia LL’s work. We see two people photographed en face and from behind, standing “at attention” in the prosaic open space of a meadow. One of the photos diverges from this principle of strict objectivity, as Andrzej Lachowicz is seen bashfully covering his genitals with his hand. There is a paradoxical energy in these apparently deadpan images; an energy which comes from the need to record naked, non-posed bodies forming a unity with the surrounding nature, and — via their apparent inertia — merging seamlessly into the monotonous country landscape.
The idea of a permanent, and — however grotesque it sounds — dispassionate record returns soon in the greatly expanded series, Intimate Recordings (1968–69); and again in Intimate Photography (1968), where her interest in the body as pure form is even more apparent. Later, at the beginning of the 1970s, Natalia LL fully follows the idea of “permanent registration”; she records a road, time, and finally her own face. In these works existential, erotic, and social themes are all brought into the arena of analytical art, making these photographs and films some of the most original works of Polish conceptual art. Marika Kuźmicz writes about this in the essay, Natalia LL: Somebody Else is Me, where she asks; what is spontaneous and what is scripted in Natalia LL’s concept of “permanent registration”, and can photography be separated from mystification?
Some works from the Intimate Photography series were first shown in 1971 at the PERMAFO gallery in Wrocław, in a walk-in installation also called Intimate Photography. In the essay Doing It Right: Natalia LL’s Poetics of Publicity, Krzysztof Pijarski notes the ingenuity of the installation’s spatial arrangement; and also the powerful way it places the viewer in confined proximity to the photographic images. The images in the Intimate Recordings series manifest a new female sexuality; active not passive, open not hidden, joyful not obligatory. Natalia LL herself authors this new sexuality by placing her own body within the frame of the picture. In the essay Revolutionary Year 1974, Kazimiera Szczuka sees Natalia LL acting as a courageous exhibitionist, deliberately flouting the social structures of Poland at the turn of the sixties and seventies; a woman aware of her sexuality and the power emanating from it repudiating her subordination. And Natalia LL’s bravery and uncompromising resolution in presenting such explicit sexual imagery ultimately paved the way for a later generation of Polish artists, who again raised these issues in the 1990s.
The exhibition was accompanied by screenings of the film America Is Not Ready for This, by Karol Radziszewski. It details the film-maker’s search for Natalia LL’s presence in New York in 1977, where she travelled on a Kościuszko Foundation stipend, and where she came across the leading artists of that time. Radziszewski interviews many artists who remember Natalia LL from her time in New York. Fragments of this interview are included in our book.
We hope that this book will fill in a gap in the research and interpretation of Natalia LL’s art. This gap opened up partly because the artist consciously decided not to display her works from the Body Topology series, as well as a vast collection of black-and-white and colour photographs from the end of the 1960s, which she gathered together under the title Intimate Recordings. Neither the character nor the breadth of her Intimate Photography collection was known until now.
